Tháng 7

Chuyện Phật giáo Nam tông kể rằng, Anan – đệ tử Đức Phật đang ngồi thiền định trong tịnh thất thì ngoài cửa có con quỷ miệng ngậm lửa đỏ bước vào bảo rằng vài hôm nữa ông sẽ chết và luân hồi vào cõi ngạ quỷ như nó; phải soạn lễ cúng dường Tam bảo kèm theo cho nó thức ăn thì mới qua khỏi tai kiếp. A Nan đem việc này kể với Đức Phật, Đức Phật bèn truyền cho ông bài chú “Cứu bạt diệm khẩu ngạ quỷ Ðà La Ni”. Ông A Nan đem tụng trong lễ cúng và giải trừ tai kiếp cho ông lẫn con quỷ. Do bắt nguồn từ tích này, sau dân gian truyền ra mở rộng thành buổi lễ cúng thí cho những vong hồn còn đang vất vưởng. Riêng Phật giáo Bắc tông lại không đồng ý với điều này, họ dựa vào sự tích Mục Kiền Liên cứu mẹ mà gọi tháng Bảy là mùa lễ Vu lan – Báo hiếu. Thành ra tháng bảy, người thì cúng cha mẹ, người thì cúng cô hồn.

Lễ cúng cô hồn thì cả nước đều làm, nhưng ở miền Nam còn có thêm chuyện giựt vàng. Các đình miếu làm lễ xong, người trưởng thượng sẽ vứt ra sân những thẻ bài gỗ sơn đỏ, trên đó ghi phần quà tương xứng cho người nào nhanh tay chụp được (nom giống trò thả cầu kén rể của nhà giàu Trung Quốc). Dân đen nhiều nhà cũng bắt chước vứt bánh kẹo, cóc mía, tiền lẻ cho tụi con nít trong xóm với ý hiểu là để xả xui. Đứa nào lượm là lấy đi cái xui của nhà mình. Nhiều em còn nhỏ không nhẫn nại chờ được như người lớn thế nên mới có chuyện chủ nhà mới quay lưng thắp nhang, xoay mặt lại đã thấy mất tiêu con gà luộc, chỉ còn biết chửi thề.

Hồi lớp 6 đã có một lần tôi đi giựt vàng ở Cổ Miếu Chúa Xứ Nương Nương bên phường 2 – thị xã Bạc Liêu. Người ta bắt 4 dàn giáo xây dựng chồng lên nhau từ hôm trước, làm lễ xong xuôi cỡ 10 giờ có một ông lão tay ôm cái thúng bên trong đầy thẻ gỗ leo lên dàn giáo vung ra từng đợt. Người dân đổ xô chen lấn giựt vàng bít kín một đoạn đường trước miếu. Người giựt được hớn hở đem thẻ vô miếu đổi lấy phần thưởng: mấy ký gạo, vài cây mía, miếng kẹo đậu phộng khổng lồ… Kẻ tay trắng về nhà nghỉ đợi tới chiều “chạy sô” đình khác. Bãi vật lộn còn lại trơ trọi vài ba chiếc dép, nón, chai nước, bịch nước, lá cây… đều bẹp dúm. Thằng nhỏ còi cọc năm đó, tất nhiên, chẳng giựt lại ai. Nó đứng nhìn làn khói trắng từ bó nhang đốt trong lò bát quái bay lên và tưởng tượng rằng đó là những cô hồn đã ăn uống no say rồi siêu thoát. Trong màu khói ma mị hình như có nụ cười thanh thản sau những ngày đói khát.